Moreel staat voor gewetensontwikkeling. De morele ontwikkeling begint al op jonge leeftijd. Hierbij doorloopt het kind een aantal stadia. We geven meer uitleg over de totale morele ontwikkeling en wat je hier op latere leeftijd aan hebt.
Al op jonge leeftijd worden we bewust gemaakt van het verschil tussen goed en kwaad. Iemand slaan of een koekje stelen is niet goed, terwijl je speelgoed met iemand delen juist wel goed is. Naarmate de leeftijd vordert ontstaat er ook groei van de morele ontwikkeling.
Waarom is dit zo belangrijk? Omdat we op volwassen leeftijd te maken krijgen met normen en waarden, waarbij gevoelens en gedachten horen. Het is de morele ontwikkeling die bepaalt hoe je op bepaalde gebeurtenissen reageert.
Geen goed verloop van de morele ontwikkeling
Iemand die moreel goed ontwikkeld is kan goed beoordelen wat goed en slecht is. Daarnaast beschikt deze over emotionele reacties die bij de situatie horen, zoals schuld of spijt. Wanneer de morele ontwikkeling niet goed verloopt, reageert de persoon niet volgens normen en waarden. Hierdoor kunnen er soms grote (sociale) problemen ontstaan.
Een achterstand in de morele ontwikkeling komt vaker voor bij kinderen of volwassenen met een geestelijke beperking, hersenbeschadiging of wanneer het tijdens de opvoeding misgaat. Ook een trauma kan de morele ontwikkeling in de weg staan. Daarnaast kan een gebrek aan empathie of een stoornis in het autismespectrum de oorzaak zijn.
De drie stadia van de morele ontwikkeling
Een volledige morele ontwikkeling ontstaat niet zomaar, dit heeft tijd nodig. We onderscheiden drie stadia van de morele ontwikkeling. Hieronder de drie stadia uitvoerig beschreven.
1. Pre conventioneel stadium
Dit stadium duurt vanaf de geboorte tot de leeftijd van 10-12 jaar. Kinderen leren vooral wat goed en slecht is. Ze reageren op volwassenen en wat in de omgeving gebeurt. Opvallend is dat kinderen vooral leren door straffen en belonen, waarbij ze leren om hun grenzen te verleggen. Kinderen in deze leeftijd vinden het nog moeilijk om iets met anderen te delen of iemand te helpen.
2. Conventioneel stadium
Deze periode duurt totdat het kind volwassen is (18 jaar). Ze weten wat goed en slecht is en kunnen de juiste emoties in bepaalde situaties tonen. Zo kan het kind zich schuldig voelen, zonder dat iemand hem of haar op het foute gedrag wijst. Kinderen in deze leeftijd zijn gevoelig voor de mening van anderen, waarbij ze er vooral bij willen horen. Dit kan het gedrag negatief of positief beïnvloeden.
3. Post conventioneel stadium
Het laatste stadium begint vanaf de leeftijd van 18 jaar en kan levenslang duren. Sommige mensen doorlopen dit stadium nooit volledig, waardoor de morele ontwikkeling achterblijft op die van anderen. Mensen in het post conventioneel stadium gaan graag discussies met betrekking tot regels of de wetgeving aan. De eigen normen en waarden zijn aanwezig, maar ze snappen ook dat het soms beter is om hier tijdelijk vanaf te stappen.
Kenmerken van een goede morele ontwikkeling
Een goede morele ontwikkeling betekent dat diegene respect heeft voor zichzelf en vooral voor anderen. Hij of zij weet dat het in het leven draait om geven en nemen, waarbij ook rekening wordt gehouden met de gevoelens en gedachten van anderen. Moreel gedrag betekent ook dat iemand besef heeft van normen en waarden, zowel in de thuissituatie als op het werk of ergens anders en dat normen en waarden kunnen verschillen.
Meer over moraliteit >>
Auteur: Bianca Walraven