Het belangrijkste onderdeel van de opvoeding: het bijbrengen van normen en waarden. Dit begint al op jonge leeftijd, ongeveer wanneer het kind anderhalf jaar oud is. Het bijbrengen van normen en waarden duurt net zolang totdat het kind volwassen is.
De allereerste normen en waarden
Opvoeden is veel meer dan het kind op tijd naar bed sturen. De allereerste normen en waarden beginnen wanneer het kind gedrag vertoont dat niet kan. Bijvoorbeeld wanneer het kind het avondeten of het bordje pap op de grond gooit. De waarde is dat je zuinig met eten omgaat, de norm is dat je dit niet op de grond gooit.
Niet slaan of iets van anderen afpakken. Kleine kinderen moeten hiermee om leren gaan. Zouden we ze dit niet bijbrengen, dan blijven kinderen spullen van anderen afpakken. Dit is op zich natuurlijk gedrag dat je bij zoogdieren ook tegenkomt, maar wat wij mensen niet accepteren.
Opvoeden: Normen en waarden bijbrengen aan je kind
Hoe breng je op een goede manier normen en waarden bij aan je kind? Allereerst is het belangrijk om te weten wat dit exact inhoudt. Waarden zijn regels waar je aan vasthoudt, ook wanneer het om sociale regels gaat. Bijvoorbeeld respectvol of betrouwbaar zijn.
Normen is het gedrag op de waarden. Bij betrouwbaarheid hoort niet liegen of stelen. Wie dit wel doet houdt zich niet aan de waarde betrouwbaarheid. Respect betekent iemand met mevrouw of meneer aanspreken of een oudere dame bij de kassa voor laten gaan.
Niet alles is vanzelfsprekend
Wanneer jij iemand met financiële problemen helpen normaal vindt, behoort dit tot jouw normen en waarden. Dit kan voor een ander niet vanzelfsprekend te zijn. Voordat je normen en waarden binnen de opvoeding toepast, moet je wel eerst bedenken wat reëel is. Bekijk wat erg belangrijk is voor jullie als ouders en wat jullie dan ook op het kind over willen brengen.
Op latere leeftijd zal het kind een aantal eigen normen en waarden ontwikkelen, dit gebeurt buiten de opvoeding om. Ga daarom terug naar de basiswaarden en bijbehorende normen.
Soms gelden er elders andere afspraken
Op school gelden er hele andere normen en waarden dan thuis. Denk maar eens aan de vinger opsteken wanneer je iets wil vragen, waarbij de waarde is dat je elkaar niet in de reden valt. In de thuissituatie zal dit anders zijn: je wacht totdat iemand is uitgepraat en reageert hierop. Dit is de norm, maar die verschilt van die op school (waarbij je de vinger op moet steken).
Over het algemeen kunnen kinderen goed omgaan met verschillende regels op school, bij de oppas, thuis of bij vriendjes. Het is hierbij wel belangrijk dat de regels en het gewenste gedrag niet teveel afwijken van de thuissituatie.
Om te voorkomen dat er grote verschillen ontstaan is het altijd goed om eens naar de waarden van een school of opvangadres te kijken. Sluiten deze redelijk goed bij jouw eigen waarden aan?
Goed voorbeeld doet volgen
Weet je wat een goede manier is om normen en waarden binnen de opvoeding bij te brengen? Door zelf het goede voorbeeld te tonen. Kinderen leren het meest van wat ze zien en horen. Laat dus zien dat je een oude mevrouw bij de kassa voor laat gaan en leg uit waarom je dit doet. Maar laat ook zien dat slaan niet mag en dat de ander hier pijn van heeft. Het is natuurlijk geen goed voorbeeld wanneer jij en je partner slaande ruzie hebben. Geef daarom altijd zelf het goede voorbeeld. Je kunt voor hulp overigens altijd een opvoeddeskundige om advies vragen.
Auteur: Bianca Walraven