Moraliteit
Moraal is het geheel van handelingen maar ook de gedragingen die sociaal of maatschappelijk als gewenst worden gezien. Moraliteit heeft dus een alles omvattende betekenis.
Wat is moreel gedrag, hoe herken je het en hoe ga je hiermee om? Hieronder een antwoord op deze vragen.
De betekenis van moreel en immoreel
Moreel of moraal is datgene wat we als goed gedrag zien. Dit betekent niemand doden, maar ook niet stelen of iemand opzettelijk kwetsen. Het tegenovergestelde van moreel is immoreel, waarbij het handelen of gedrag tegen de ethiek in gaat.
De woorden moraal en moreel zijn soms wat verwarrend, want wat is het verschil tussen beide? Niet veel, ze hebben namelijk dezelfde betekenis. Het gaat hier om de gemoedsgesteldheid, innerlijke kracht of de morele kracht. Nu is het wel zo dat moraal nog een extra betekenis heeft: het besef van goed en kwaad. Dit hangt weer samen met de ethiek (ethisch verantwoord).
Eigenlijk is alles dus terug te leiden naar het besef van goed en kwaad. Dit begint bij de opvoeding en gaat verder in de omgeving waar iemand in opgroeit.
Moraliteit in verschillende samenlevingen
Zoals je hebt gezien wordt het besef van goed en kwaad niet alleen door opvoeding maar ook door omgeving bepaald. Wereldwijd zijn er veel verschillende samenlevingen. Wat voor de ene samenleving onder moraliteit valt, is voor de andere samenleving juist immoreel.
In Syrië zijn vrouwen onderdrukt. Ze mogen geen keuzes maken, waardoor ze een zwakke positie hebben. Dit is in Syrië of andere vergelijkbare landen heel normaal oftewel moreel. In veel westerse landen (Nederland, België en andere Europese landen) zien we dit als slecht oftewel immoreel. Vrouwen zijn hier geëmancipeerd en maken hun eigen keuzes. Hierin staan ze net zo sterk als mannen.
Bovenstaand voorbeeld laten duidelijk zien dat moraliteit per cultuur en per land sterk kan verschillen.
Is moreel gedrag aangeleerd of aangeboren?
Moreel gedrag is nooit aangeboren. Sterker nog: de mens heeft bepaalde (verborgen) dierlijke instincten in zich. Zonder juiste opvoeding handelen we naar deze instincten. Het is juist die opvoeding (normen en waarden) die ons leert wat goed en slecht is. Dit laat zien dat moreel gedrag aangeleerd is.
Immoreel gedrag wijst vaak op gedragsproblemen. Dit soort problemen kunnen ontstaan door genen, omgeving maar ook door opvoeding. Laten ouders veel steken vallen of krijgt het kind niet de liefde en aandacht die het nodig heeft? Dan is er een grotere kans op gedragsproblemen en hiermee immoreel gedrag. Uiteraard hangen gedragsproblemen ook nauw samen met lichamelijke en geestelijke stoornissen. Immoreel oftewel fout gedrag is dus niet altijd een keuze.
Zo ga je om met moraliteit
We vinden het heel normaal dat iedereen zich goed gedraagt. Toch is het belangrijk om dit gedrag bij jonge kinderen te stimuleren en belonen. Op zich iets vreemds, omdat dieren in hun opvoeding alleen straffen (immoreel gedrag bestraffen). Aan de andere kant belonen dieren elkaar niet voor moreel gedrag. Wij als mens hebben dat zetje wel nodig, vooral om de wereld leefbaar en vredelievend te houden.
De moraalridder
Een bekende term is moraalridder, ook wel fatsoensrakker. Dat is iemand die ‘de goede zaak’ of het ethisch handelen (opeens) heel belangrijk vindt. Dat zo iemand een moraalridder wordt genoemd heeft vaak te maken met het feit dat hij of zij in andere situaties het moraal minder belangrijk vindt.
Zo kan iemand met opgeheven vingertje roepen hoe verwerpelijk en asociaal kinderarbeid is, terwijl hij wel met de nieuwste smartphone loopt (die hoogstwaarschijnlijk onder erbarmelijke omstandigheden is gemaakt door kinderen in fabrieken).
De term heeft dan ook een denigrerende, ietwat negatieve lading.
Auteur: Bianca Walraven