Vrijwel ieder land ter wereld kent -in meer of mindere mate- maatschappelijke problemen. Het zijn problemen die bijvoorbeeld bestaan uit wrijvingen tussen de aanwezige culturen, religies en verschil in welvaart. In dit artikel kijken we naar maatschappelijke problemen binnen Nederland anno 2021.
Verschillende soorten maatschappelijke problemen
Er bestaan verschillende soorten maatschappelijke problemen. Deze kunnen sociaal van aard zijn, zoals armoede. Vrijwel niemand is voorstander van armoede maar het probleem bestaat, vaak met alle gevolgen van dien.
Van maatschappelijke problemen kunnen vele mensen last hebben. Denk aan milieuvervuiling, luchtverontreiniging, maar ook aan vergrijzing, of drugsoverlast.
Het fenomeen kan ook ontstaan zodra grotere groepen personen onderling sterk afwijkende meningen hebben over een maatschappelijke situatie. Iets wat bepaalde groepen personen als een (toekomstig) probleem ervaren, wordt door andere groepen als zodanig ontkracht, ontkent of als niet (zo) problematisch ervaren. De tegenstellingen tussen de groepen kan een maatschappelijk probleem worden, vaak gebaseerd op vooroordelen over elkaar. Zelfs los van de situatie waarover een meningsverschil bestaat.
De politiek en verschil in interpretatie
Politieke partijen staan vanzelfsprekend niet los van maatschappelijke kwesties. Politieke partijen richten zich tot groepen in de samenleving die voornamelijk op één lijn staan met hun visie voor diezelfde samenleving. Daarom stemmen bepaalde groepen personen op bepaalde politieke partijen, in de hoop dat die politieke partij de eigen standpunten kan uitvoeren. Die standpunten vind je o.a. terug in het partijprogramma.
Sommige kwesties lijken discutabel. Waar de ene groep personen (of politieke partij) een maatschappelijk probleem ziet, betitelt een andere groep personen deze niet als zodanig. Of het vermeende maatschappelijke probleem wordt juist als een neutrale, of zelfs positieve ontwikkeling ervaren en uitgedragen.
Maatschappelijke onderwerpen en problemen in Nederland
Net als elders in de wereld spelen er in Nederland ook maatschappelijke problemen. Bepaalde worden doorgaans alom erkend door de samenleving. Neem de vergrijzing. De meeste inwoners van Nederland begrijpen dat dit een maatschappelijk probleem is, of kan worden. Des te meer ouderen er zijn, des te groter het financiële beroep wat zij doen op de maatschappij. Ook wordt het beroep op de zorg vergroot en op mantelzorgers. Tegenover een toenemende vergrijzing dient een grote aanwas van werkenden te staan.
Maar ook zinloos geweld en extreem geweld onder jongeren is een erkend maatschappelijk probleem (in opkomst). Steeds vaker worden jongeren door andere jongeren neergestoken. De maatschappij maakt zich evenals de politiek grote zorgen over deze extreme, nieuwe geweldsvariant. Onlangs zijn er maatregelen door de politiek genomen d.m.v. een verkoopverbod op messen voor jongeren onder de 16 jaar.
Voorbeelden van maatschappelijke problemen
In de maatschappij komen telkens golfbewegingen van maatschappelijke problemen langs. Sommige lijken chronisch aanwezig, waar anderen kwesties enige tijd opkomen en weer weg lijken te ebben.
Enkele voorbeelden van langdurige maatschappelijke problemen zijn:
- Klimaatsverandering
Erkende maatschappelijke problemen; Door de consumptiemaatschappij, de welvaart en het energieverbruik ontstaat er o.a. teveel CO2-uitstoot. De maatschappij is debet aan de klimaatverandering en moet actie ondernemen. - Drugshandel
Erkende maatschappelijke problemen; Drugsproductie vindt plaats in woonwijken en brengt risico met zich mee. Drugsafval wordt in de natuur gedumpt. Drugs wordt gesmokkeld in de havens. Internationale drugscriminaliteit en liquidaties. - Vergrijzing
Erkende maatschappelijke problemen; Druk op de zorg, druk op de pensioenen, druk op mantelzorgers en hoeveelheid werkenden per oudere moet in balans blijven.
Maatschappelijke onderwerpen kunnen controversieel zijn
Bepaalde maatschappelijke issues worden door de ene bevolkingsgroep als ‘problematisch’ bestempeld, waar andere groepen dezelfde situatie als ‘kansrijk’, ‘positief’, of ‘neutraal’ ervaart. Dergelijke issues zijn dus controversieel. Voor de een zijn het ‘maatschappelijke problemen’, voor de ander zijn dat het niet.
Voorbeelden hiervan die vandaag de dag (2020/021) spelen zijn:
- Immigratie uit met name Islamitische landen naar Nederland.
Betreft zowel vluchtelingen als nazaten van voormalige ‘gastarbeiders’.
Toegeschreven maatschappelijke problemen: integratie mislukt. Groep is hoog vertegenwoordigd in criminaliteitscijfers. Hogere kans op godsdienst-extremisme en intolerantie naar niet-gelovigen. Woningkrapte door hoge toename vluchtelingen. - Discriminatie binnen Nederland, o.a. de ‘zwarte pieten’ kwestie.
Toegeschreven maatschappelijke problemen: ‘oorspronkelijke’ Nederlanders ervaren het verlies van aantasting eigen cultuur. Discriminerend aspect wordt door hen niet als zodanig herkend. Zwarte Nederlanders voelen zich ook aangetast in hun wezen en ervaren discriminatie. Kinderfeest moet een kinderfeest zijn voor ieder kind, ongeacht de huidskleur. - Coronamaatregelen
Toegeschreven maatschappelijke problemen; Sommige bevolkingsgroepen twijfelen aan de ernst van een coronabesmetting. Is het middel -de maatregelen- niet erger dan de kwaal? Zijn de vele faillissementen voortvloeiend uit corona maatregelen wel te rechtvaardigen? Zorgpersoneel is teveel wegbezuinigd, waardoor er nu te weinig IC-bedden en verplegend personeel zijn.
Opvallende tendens binnen controversiële issues
Opvallend is dat zodra controversiële maatschappelijke issues op tafel komen, de bevolking tot 2 groeperingen lijkt te worden teruggebracht:
- Zij die fout (conservatief) van aard zijn;
- en zij die goed (progressief) van aard zijn.
In de felste uithoeken van ‘beide groepen’ overheerst een behoorlijk onbegrip voor de ander, wat neigt naar walging en haat. Specifieke maatschappelijke kwesties zijn er nauwelijks bespreekbaar, aangezien men het niet met elkaar eens is of er überhaupt een probleem is. De tegenstellingen en het onbegrip tussen beide uithoeken van ‘de 2 groepen’ draagt bij aan een tweedeling in de maatschappij. Ook dit gegeven zou betiteld kunnen worden als een maatschappelijk probleem.
Conclusie
Algemeen aanvaarde maatschappelijke problemen leiden niet zozeer tot maatschappelijke verdeeldheid. Het betreft hier zaken die wij grotendeels met zijn allen in Nederland als problematisch zien. Denk hierbij aan het milieu, de drugsproblematiek en de vergrijzing.
Andere maatschappelijke problemen leiden daarentegen vaker tot ophef en verdeling binnen de maatschappij. Denk hierbij aan thema’s als discriminatie (‘zwarte piet’), integratie en het thema: ‘corona maatregelen’.
Naar alle waarschijnlijkheid zullen maatschappelijke problemen nooit geheel oplosbaar zijn, zolang mensen het met elkaar oneens blijven.